Ardanuç'tan CERN’e Uzanan Bilim Yolculuğu

Ardanuç Pazarı Cep Yakıyor

İçeriği Görüntüle

Ardanuç ilçesine bağlı Geçitli Köyünden Ela Kırdemir, dünya bilim sahnesinde Türkiye’yi temsil eden genç beyinlerden biri olarak büyük bir gurur yaşattı. İstanbul’daki Cağaloğlu Anadolu Lisesi’nde öğrenim gören Ela, okul arkadaşlarıyla birlikte oluşturduğu “PhysiCal Takımı” ile dünyanın en prestijli liselerarası bilim yarışmalarından biri olan CERN Beamline for Schools Yarışması’nı kazanarak hem kendi adını hem de Türkiye’nin adını bilim tarihine yazdırdı.
Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN) tarafından bu yıl 12’ncisi düzenlenen yarışmaya 72 ülkeden 3 bin 500 başvuru yapıldı. Cağaloğlu Anadolu Lisesi öğrencilerinden oluşan PhysiCal Takımı, yarışmayı kazanan beş ekipten biri oldu ve Türkiye’den bu başarıya ulaşan ilk takım olarak tarihe geçti. Eylül ayında CERN’de kendi deneylerini gerçekleştirecek olan takım, nükleer enerji üretimi sırasında ortaya çıkan radyoaktif atıkların çevreye ve insan sağlığına verdiği zararı azaltmayı hedefleyen bir proje önerdi. Takımın içinde yer alan Ela Kırdemir ise Artvin’i gururlandırdı.
Röportajımızda konuşan Ela Kırdemir, fizik ve matematiğe olan ilgisinin çocukluk yıllarına dayandığını söylüyor. Ardanuç’ta bulunduğu zaman doğayla iç içe yapısının, gözlem yapma alışkanlığı kazandırdığını belirten Ela, “Ardanuç’ta bulunduğum zamanlar gökyüzüne, toprağa, doğadaki düzenli ve düzensiz işleyişe hep merakla bakardım. Bu merakım zamanla bilime, özellikle fiziğe dönüştü. Lise yıllarında bu ilgimi daha da geliştirme fırsatı buldum. Cağaloğlu Anadolu Lisesi’ne gelmemle birlikte bu alanda gerçekten üretmeye başladım” diyor.
Takımın uzun soluklu çalışmasını anlatan Ela, “Bu yarışma için yıllardır hazırlanıyoruz. Takım kaptanımız Baran Buluttekin, dört yıldır bu yarışmanın hayalini kuruyordu. Biz de bu hayali paylaşmaya ve gerçekleştirmeye karar verdik. Haftalarca, aylarca çalıştık, sabahlara kadar süren toplantılar yaptık. Hem bilimsel olarak deneyimizi geliştirdik hem de onu anlatan detaylı bir rapor hazırladık. Hazırladığımız raporun neredeyse hatasız olması ve önerdiğimiz deneyin uygulanabilirliği, bizi bu başarıya götürdü” diye ekliyor.
Ela, deneyin içeriğini sade bir dille şöyle anlatıyor:
“Nükleer enerji çok yüksek verim sağlasa da ortaya çıkan radyoaktif atıklar yüzünden çekinceyle yaklaşılan bir enerji türü. Biz bu atıkların zararlı etkilerini daha kısa sürede etkisiz hale getirebilecek bir yöntem üzerinde çalıştık. Normalde bu atıkların zararlı etkileri onlarca yıl sürebiliyor. Biz, atom çekirdeğine yüksek hızla parçacık göndererek bu zararlı etkiyi 1 yıl gibi bir sürede minimize edebileceğimizi öne sürdük. CERN’de bu deneyimizi gerçek ışın hattında gerçekleştirme imkânı bulacağız. Bu, sadece bizim için değil, tüm insanlık için heyecan verici bir gelişme.”
Türkiye’de bilim üretmek isteyen gençlere seslenen Ela, “Ne olursa olsun inancınızı kaybetmeyin. Ülkenin neresinde olursanız olun, doğru ekip, doğru çalışma ve sabırla büyük işler başarılabilir. Biz CERN’e gitmeyi başardıysak, siz neden Mars’a roket göndermeyesiniz?” diyor.
İstanbul’daki Cağaloğlu Anadolu Lisesi öğrencilerinden oluşan 7 kişilik ‘PhysiCal Takımı’, 2021 yılından beri fizik ve matematik alanlarında çalışmalar yapıyor. Takımın kaptanı 12’nci sınıf öğrencisi Baran Buluttekin, 4 yıldır CERN’ün düzenlediği Okullar için Işın Hattı (Beamline for Schools) Yarışması’na hazırlanıyor. Yarışmada ekipler, parçacık fiziğiyle ilgili deney önerileri hazırlıyor ve bunları CERN’e sunuyor. CERN her yıl bu deney önerilerinden uygun olanları belirleyerek kazanan öğrencileri merkeze davet ediyor. 12 yıldır düzenlenen bu yarışmada daha önce Türkiye’den hiçbir okul takımı başarılı olamamıştı. Bu yıl ise yarışmaya 72 ülkeden 3 bin 500 başvuru yapıldı. Türkiye, Belçika, Meksika, Kanada ve Amerika’dan olmak üzere beş ekip bu yılın kazananları olarak seçildi. PhysiCal Takımı, yakın gelecekte popüler olması beklenen nükleer enerjinin ortaya çıkardığı radyoaktif atıkların insana ve doğaya verdiği zararın en aza indirileceği bir deney önerisi hazırlayarak bu başarıyı elde etti.