Geleneksel hale gelen ve Artvin halkının büyük ilgi gösterdiği etkinliklerde, şehir tarihinin en önemli dönemlerinden biri bir kez daha anıldı. Kutlama programı, milis güçler, atlı süvariler, halk ve protokolün bir araya gelmesiyle başladı. Davul, zurna ve akordeon eşliğinde Kolorta Mevkii’nden başlayan kortej yürüyüşü, Milli İrade Meydanı’na kadar devam etti. Yürüyüşe Artvin Valisi Turan Ergün, Garnizon Komutanı Piyade Albay Muhammet Kelami Kablay, Belediye Başkanı Bilgehan Erdem, kamu kurumlarının temsilcileri, öğrenciler ve vatandaşlar katıldı.
Meydanda gerçekleştirilen törende, Valilik makamı çelengini Vali Turan Ergün, Garnizon Komutanlığı çelengini Garnizon Komutanı Piyade Albay Muhammet Kelami Kablay ve Belediye Başkanlığı çelengini Belediye Başkanı Bilgehan Erdem sundu. Ardından saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasıyla tören resmen başlamış oldu.
Tören, Artvin’in düşman işgalinden kurtuluşunu temsilen düzenlenen canlandırma gösterisiyle devam etti. Temsili olarak 3 subay, Vali Ergün’e Türk bayrağını, Garnizon Komutanı Albay Kablay’a kurtarılmış yurt toprağını ve Belediye Başkanı Erdem’e şehrin anahtarını teslim etti. Bu anlar, alandaki vatandaşlar tarafından alkışlarla karşılandı.
Belediye Başkanı Bilgehan Erdem’in günün anlam ve önemine dair yaptığı konuşmanın ardından, Artvin temalı şiirler okundu. Ayrıca resim, şiir ve kompozisyon alanlarında düzenlenen yarışmaların kazanan öğrencilere ödülleri takdim edildi. Ödül töreninden sonra sahne alan Artvin Halk Oyunları ekibinin sunduğu gösteri izleyicilerden büyük alkış alırken, program kortej yürüyüşü ile sona erdi.
Başkan Erdem, konuşmasında Artvin’in tarihi mücadelesine de dikkat çekerek şu ifadelere yer verdi:
“93 Harbi olarak da bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi’nde, kahraman Artvin - o zamanki adıyla Livane - Osmanlı ordusuyla dayanışma içinde bulunarak Ruslara direnmiş ve bu topraklara sokmamıştır. Ancak Osmanlı Devleti savaştan yenik ayrılınca, 5 Mart 1878’de imzalanan Berlin Antlaşması ile Artvin, Kars, Ardahan ve Batum ile birlikte Rusya'ya bırakılmıştır. Bu dönem, halkımız için ‘kara 40 yıl’ olarak anılmaktadır.”
Başkan Erdem, Artvin’in 1918’de yapılan halk oylamasında %99 oranında Türk hâkimiyetini tercih ettiğini ve 22 Şubat 1921’de TBMM’nin diplomatik yolla verdiği ultimatom sonucunda 7 Mart 1921’de Artvin’in kesin olarak düşman işgalinden kurtulduğunu belirtti.
Erdem konuşmasında şu ifadeleri kullandı:
“Güzel memleketimiz Artvin’in düşman işgalinden kurtuluşunun 104. yılını sizlerle birlikte kutlamanın kıvancını yaşıyoruz.
93 Harbi olarak da bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi'nde, belirtmek isterim ki kahraman Artvin, o zamanki ismiyle Livane halkı, Osmanlı ordusuyla dayanışma içerisinde bulunarak Rus askerlerine karşı direnmiş ve Rusları bu topraklara sokmamıştır. Ne yazık ki Osmanlı Devleti savaştan yenik ayrılmış, Ruslarla Osmanlı Devleti arasında 5 Mart 1878’de yapılan Berlin Antlaşması ile Artvin, Kars, Ardahan ve Batum ile birlikte savaş tazminatı olarak Rus Çarlığı’na teslim edilmiştir. Bölge halkı bu işgale direnmiş, gerekirse savaş tazminatını kendilerinin karşılayacağını söylese de bu durum maalesef gerçekleşememiştir. Sonunda halkın bir kısmı batıya göç etmek için yollara düşüp muhacir olmuş, bir kısmı ise toprağını, yerini yurdunu terk etmemiştir.
İşte bu suretle hem göç edip gidenler hem de burada kalanlar için tarihimize "Kara 40 Yıl" olarak geçen günler başlamıştır. 1914’te Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması her ne kadar işgalden kurtulmak için bir umut gibi görünse de Artvin ve bölge için yeni işgaller ve kaos daha da artmıştır.
1918’de yapılan halk oylamasıyla halkın %99’unun Türk hâkimiyetini istemesiyle Artvin savaşsız olarak Türklere bırakılır. Mondros Mütarekesi’nden sonra Artvin’e yerleşen İngilizler, Artvin’i Gürcülere bırakırlar. Ancak savaş sonrası işgallere karşı Anadolu’da Gazi Mustafa Kemal Atatürk öncülüğünde başlayan Kurtuluş Savaşı, Artvin için de ışık olmuştur. 22 Şubat 1921’de TBMM, diplomasi yoluyla Gürcü hükümetine Artvin’e taarruz edeceği ültimatomunu verir ve Gürcüler Artvin’i terk etmek zorunda kalırlar. Böylece Artvin düşman işgalinden kurtulur. 7 Mart 1921’de kazanılan bu zafer, hiç şüphesiz ki milletimizin kararlılığının ve vatan sevgisinin en güzel örneklerinden biridir.
Bugün burada kurtuluş günümüzü kutlarken, başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları olmak üzere, vatanımız uğruna canlarını feda eden aziz şehitlerimizi rahmetle anıyor, gazilerimize minnet ve şükranlarımızı sunuyoruz. Bizlere düşen en büyük görevin, onların bıraktığı bu mirasa sahip çıkmak ve Artvin’i her alanda daha ileriye taşımak olduğunu söylemeyi bir borç biliyor; bu vesileyle Artvin’imizin kurtuluş gününü en içten duygularımla kutluyor, hepinize birlik ve beraberlik içinde esenlikler diliyorum. Kurtuluş Bayramımız kutlu olsun.”
