Artvin’de yıllardır kendi işyerlerinde emek vererek geçimini sağlamaya çalışan esnaflar, son dönemde artan ekonomik zorluklar karşısında ayakta kalmaya çalışıyor. Artan kiralar, hayat pahalılığı, azalan alım gücü ve yerel piyasanın daralması gibi birçok sorunla boğuşan Artvinli esnaflar, hem ekonomik hem de toplumsal açıdan alarm veren bir sürecin içinden geçildiğini ifade ediyor.
Özellikle yerel marketlerin sayısının azalması ve zincir marketlerin kent genelinde hakimiyetini artırması, hem küçük esnafı zorlarken hem de toplum sağlığına zarar verdiği görüşü dile getiriliyor. Şavşat’ın tanınan esnaflarından 34 yıllık bakkal Selçuk Yeni, yaşanan dönüşümün sadece ekonomik değil, aynı zamanda kültürel bir kırılma olduğunu belirtiyor. Yeni, geçmişte mahalle kültürünün temel taşı olan bakkalların artık sayılı olduğunu, bunun ise toplumsal yapıyı zayıflattığını vurguluyor.
Yeni, zincir marketlerin sunduğu “ucuzluk” algısının aldatıcı olduğunu belirterek, “Ulusal kanallar sürekli ucuzluk reklamı yapıyor. İnsanları hep ‘ucuz, daha da ucuz’ diyerek kendilerine çekiyorlar. Ama satılan ürünlerin kalitesine bakmak lazım” diyerek tüketicilerin kandırıldığını savundu. Zincir marketlerdeki bazı ürünlerin fiyatlarının düşük gösterilerek, kalitesiz ve sağlıksız ürünlerin piyasaya sürüldüğünü ileri süren Yeni, bunun toplum sağlığını tehdit ettiğini ifade etti. “Yerel marketler, bakkallar bu milletin kökü ve dallarıdır, bir ağacın kökleri kurursa, ağaç da kurur. Millet olarak kendi kökümüzü kurutuyoruz” diyen Yeni, yerel esnafın korunmasının bir memleket meselesi olduğunu söyledi.
Ekonomik daralmanın bir diğer etkisi de piyasalardaki nakit para sirkülasyonunun giderek azalması. Selçuk Yeni, kredi kartı kullanımının son yıllarda büyük oranda arttığını ve bunun vatandaşları sürekli borçlandırdığını ifade etti. “İnsanlar kazandıklarının büyük kısmını bankalara ödüyor. Bankalar adeta kravatlı tefecilere dönüştü. Sistemin kıskacındayız. Vatandaş da esnaf da nefes alamıyor” diyerek tabloyu özetledi.
Kentin kültürel üretimine katkı sunan el sanatları ustaları da ekonomik dalgalanmalardan nasibini alıyor. Ahşap oymacılığı yaparak geçimini sağlayan Ramazan Aydın, belediyenin sağladığı destekle üretime devam ettiklerini ancak bu yaz sezonunun önceki yıllara göre daha durgun geçtiğini belirtti. “İnsanlar zamanla bu işe alıştı ve ilgi göstermeye başladı” diyen Aydın, ekonomik koşulların her sektörü etkilediğini söyledi. Özellikle yaz aylarında ve festival dönemlerinde satışların artmasını beklediklerini dile getiren Aydın, “Belki festival döneminde hareketlenir. Ülkenin durumu ortada, ama yine de insanlar buradan bir hatıra almak istiyor” diyerek umutlu olmak istediklerini ifade etti.
Artvinli esnafın anlattıkları, küçük şehirlerde ekonomik dalgalanmaların nasıl birikimli sorunlara yol açtığını açıkça gösteriyor. Zincir marketlerin baskısı, kredi kartı borçlarının yükü, azalan nakit akışı ve düşen alım gücü; esnafı yalnızca ekonomik olarak değil, toplumsal bağlamda da yıpratıyor.
