Obsesyon, kişinin kontrol edemediği şekilde aklına sürekli zorla gelen düşünce, fikir ve görüntülerdir. Bunlar kişi tarafından uygunsuz algılanır ve onda sıkıntı ve kaygı yaratır. Kompülsiyonlar ise bu obsesyonların yarattığı sıkıntı ve kaygıyı azaltmak için ya da katı kurallara (ritüel) bağlı kişinin giriştiği açık ve örtülü (zihinsel) davranışlardır.
Psikolog Tunas Merttürk, www.gundemartvin.com Haber Sitesi’ne çok rastlanan bazı obsesyonlardan bahsetti.
Kirlenme ve bulaşma obsesyonları en sık rastlanan obsesyonların başında geldiğini belirten Psikolog Merttürk, “Bu obsesyonda kişi pis veya tehlikeli algıladığı herhangi bir maddenin kendi bedenine veya kıyafetlerine bulaşmasından aşırı derecede rahatsız olur. Bu bulaşmanın rahatsızlık vermesinin sebebi kişinin aklında yatan düşüncelerdir. Burada kişi bedenine veya kıyafetine bulaşan şeyin bir hastalığa sebep olabileceğini kendine veya başkalarına bu sebeple zarar vereceğini düşünüyor olabilir ya da bu bulaşma halinden son derece rahatsızlık hissediyor olabilir” dedi.
Zarar verme obsesyonları üç şekilde ortaya çıktığını belirten Psikolog Merttük, “Kişi kendine veya bir başkasına kasıtlı veya kazayla zarar verme ve zihinden geçen şiddet imgeleri. Kazayla zarar verme obsesyonlarına örnek olarak; elektrikli aletleri açık bırakma korkusu, kapı ve pencereleri açık bırakma korkusu, araba kullanırken birine çarpma korkusu verilebilir. Kasıtlı zarar verme obsesyonlarına örnek olarak; kendine zarar verme korkusu, dürtüsel bir hareketle birine vurma veya yüksekten itme korkusu, hakaret etme korkusu verilebilir” ifadelerini kullandı.
Cinsel obsesyonlarda cinsel yönelim obsesyonları, yasak ya da sapkın cinsel düşünceler ya da imgeler, çocuklara yönelik takıntılar ve başkalarına şiddet içerikli cinsel davranış gösterme obsesyonları ile ortaya çıktığını belirten Psikolog Merttük, “Dini ve ahlaki obsesyonlarda Allah’a ve dine istemsiz küfür düşünceleri, günah işlemekle ilgili aşırı kaygı, ibadette hata yapma ihtimali, ahlaki değerlerle ilgili aşırı endişe, kafir olma korkusu ve şeytanla işbirliği yapma düşünceleri karşımıza çıkıyor” dedi.
Simetri ve kesinlik obsesyonlarında eşyaların düzgün sıralı ve simetrik durması, eşitleme ihtiyacı, tabaktaki yiyeceklerin birbirine değmesi ile ortaya çıktığını belirten Psikolog Merttürk, Kompülsiyonlar hakkında açıklamalarda bulundu.
Yıkanma ve temizleme kompülsiyonları en sık ortaya çıkan kompülsiyonlardan olduğunu belirten Psikolog Merttük, tekrarlayıcı ve uzun süreli yıkanma davranışı ile ortaya çıktığını söyledi.
Kontrol etme kompülsiyonlarında kişi dikkatsizlik ya da ihmal sonucu kendisine ya da başkasına zarar gelme ihtimalini ortadan kaldırmak için kişi aşırı kontrol etme davranışı gösterdiğini belirten Psikolog Merttük, “Kapı kilitlerini kontrol etme, elektrikli aletlerin fişlerini kontrol etme gibi davranışlar karşımıza çıkar” dedi.
Tekrar etme kompülsiyonlarında kişi olabilecek bir felaketi önleme amacıyla davranışlarını tekrarlar ya da tekrar etmemenin verdiği sıkıntıdan ötürü davranışlarını tekrarladığını belirten Psikolog Merttürk, “Oturup kalkma, aynı paragrafı tekrar tekrar okuma, aynı şeyi tekrar söyleme davranışları karşımıza çıkar” ifadelerini kullandı.
Sayma kompülsiyonlarında kişi özel anlamı ve önemi olduğuna inanarak saydığını belirten Psikolog Merttürk, “Bazıları sayıya önem yüklerken bazıları yaptıklarını o sayı kadar tekrar edebilir. Bazı kişiler korktukları bir şeyi engellemek için sayarken bazıları iyi hissettirdiği için sayar. Adımları sayma, nesneleri sayma, elektronik aletler üzerindeki sayıları sayma şeklinde karşımıza çıkabiliyor” dedi.
Düzenleme kompülsiyonlarında kişi tekrarlayıcı şekilde nesneleri belirlenmiş kurallara göre düzenler, ayarlar ve sıraya göre dizdiğini belirten Psikolog Merttük, “Belirli sayılarda bu düzenlemeyi tekrar edebilirler. Başkalarının, eşyalarına dokunmalarından ve düzenlerini bozmalarından rahatsız olurlar. Zihinsel düzenleme ve sayma davranışı gösterebilirler. Bir şeyi “doğru” görünene kadar yapmaya devam edebilirler” ifadelerini kullandı.
Obsesif kompülsif bozukluk bu bozukluğu yaşayan kişi için çok zor olsa da tedavi açısından en sistematik ilerleyen psikolojik bozukluk olduğunun altını çizen Psikolog Merttürk, “Tedavi patolojinin şiddetine bağlı olarak yaklaşık 20 hafta sürmektedir. Bu bozukluğa sahip kişiler genellikle ciddi bir problem yaşamadan tedavi arayışına girmezler. Oysa çözüme ulaşarak daha rahat bir yaşam sürmek mümkündür” şeklinde konuştu.
Ali Eray ÇELİK
