Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu (ITUC) tarafından her yıl yayımlanan Küresel Haklar Endeksi’nin 2025 raporu yayımlandı. Rapora göre, işçilerin temel hak ve özgürlüklerine yönelik saldırılar dünya genelinde endişe verici boyutlara ulaştı. 151 ülkenin değerlendirildiği endekste Türkiye, bir kez daha “işçiler için en kötü 10 ülke” arasında yer aldı.
ITUC’nin yayımladığı rapor, işçilerin ifade özgürlüğü, sendika kurma hakkı, toplu pazarlık ve grev gibi en temel haklarının ciddi biçimde ihlal edildiğini ortaya koyuyor. Raporda Avrupa ve Amerika kıtalarının 2014’ten bu yana en kötü puanlarını aldığına dikkat çekilirken, yalnızca 7 ülkenin en yüksek puanı alabildiği, beş coğrafi bölgeden üçünde ise haklar açısından gerileme yaşandığı vurgulandı.
Türkiye’ye ilişkin veriler ise alarm verici nitelikte. Raporda, Türkiye’de sendikal nedenlerle kitlesel işten çıkarmaların sürdüğü, toplu pazarlık hakkının sistematik olarak engellendiği ve sendika yöneticileri ile üyelerinin keyfi biçimde tutuklandığı belirtildi. Türkiye'de 1 Mayıs 2024’te Taksim’e yürümek isteyen 200’ü aşkın kişi gözaltına alınırken, 2 Mayıs’ta 29 kişi daha tutuklandı. Polis müdahalesi sırasında göstericilere gaz bombası ve plastik mermi kullanıldı.
Sendikal hakların gaspı yalnızca sokakta değil, toplu sözleşme masalarında da kendini gösterdi. DİSK/Dev Sağlık-İş’in 10 bin üyesini temsilden dışlayan bir kararla toplu pazarlık hakkını kaybetmesi, işçilerin örgütlenme hakkına yönelik yargı destekli bir müdahale olarak değerlendirildi. Raporda ayrıca, DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu da dahil olmak üzere birçok sendika üyesinin üyeliklerinin keyfi olarak düşürüldüğü bilgisi yer aldı.
Sendikal mücadeleye yönelik baskılar yalnızca görevdeki yöneticilerle sınırlı kalmadı. DİSK Genel Başkan Yardımcısı Remzi Çalışkan, Genel-İş Sendikası Genel Başkanı Kemal Göksoy ve eski temsilci Serdar Ekingen, 15 yıl öncesine dayandırılan suçlamalarla tutuklandı. Kanser tedavisi gören DİSK/Sosyal-İş üyesi ve toplu pazarlık uzmanı İsmet Arslan ise hastalığına rağmen cezaevine konuldu. Arslan, 2025 yılının Mart ayında Eğitim-Sen üyeleri Yusuf Eminoğlu ve Giyasettin Yiğit ile birlikte serbest bırakıldı ancak yargılamaları halen sürüyor.
Raporda dünya genelinde de manzara iç açıcı değil. İşçilerin yüzde 72’sinin adalete erişemediği, grev hakkının ülkelerin yüzde 87’sinde ihlal edildiği, sendika kurma hakkının yüzde 74, toplu pazarlık hakkının ise yüzde 80 oranında engellendiği tespit edildi. İfade ve toplanma özgürlüğüne yönelik saldırılar ise rekor seviyeye ulaşarak yüzde 45’e çıktı.
ITUC, bu tablo karşısında “Herkes İçin Adil Bir Gelecek İçin Demokrasi” kampanyasını başlattığını duyurdu. Raporda, devletlerin ve çok uluslu şirketlerin işçi haklarına yönelik baskılarını artırdığı vurgulanarak, sendikalara küresel ölçekte dayanışma çağrısında bulunuldu.
Raporun açıklanmasının ardından değerlendirmede bulunan DİSK/Genel-İş Artvin Şube Başkanı Selim Bilgin, “Bu endeks biz emekçiler için bir alarm zili değil, artık siren sesidir. Hem küresel ölçekte hem de ülkemizde, emeğe yönelik sistematik saldırılarla karşı karşıyayız. Sendikal haklarımız, demokratik taleplerimiz ve en temel insani değerlerimiz kriminalize ediliyor. Bu karanlık tabloya karşı sesimizi yükseltmeli, birleşmeli ve mücadeleyi büyütmeliyiz” dedi.
Bilgin, özellikle Artvin gibi küçük illerde sendikal mücadelenin daha da zorlaştığını belirterek, “Baskı, yalnızca büyük şehirlerde değil. Burada da örgütlenmeye, hak aramaya çalışan emekçiler ya işsiz bırakılıyor ya da çeşitli yollarla sindirilmeye çalışılıyor. Bu nedenle yerelden evrensele uzanan bir dayanışma hattını hep birlikte kurmamız şarttır” diye konuştu.
ITUC’un 2025 raporu, sadece bir hak ihlalleri listesi değil; aynı zamanda sendikaların ve işçilerin önündeki mücadele yollarının da haritası niteliğini taşıyor. Bu harita, emekçilerin örgütlü mücadelesiyle yeniden çizilmezse, geleceğin daha da karanlık olacağı gerçeğini gözler önüne seriyor.
